Amerika’da Sağlık Sistemi
Sağlık belki de insan hayatında en önemli kavramdır. İnsanoğlunun her ne kadar imkanları fazla olursa olsun eğer sağlığı bozulursa yapmak istediği birçok şeyi yapamayacak ve yediği yemeklerden tat alamayacaktır. Bu sebeple her şeyin başı sağlıktır, sağlık hizmetleri her ülke için oldukça önemlidir. Çünkü yeterli sağlık hizmetlerine sahip olmayan ülkelerde genellikle başka problemler de baş göstermeye başlayacaktır. Dünya ülkelerinin pek çoğu sağlık hizmetlerini aldığı vergiler ile karşılayarak halka sunmaktadır. Sosyal devlet anlayışını benimseyen ülkelerde bu hizmetler ücretsiz gibi gelse de aslında bu hizmetler alınan vergiler ile karşılanmaktadır.
Dünyada pek çok ülkede tek bir sağlık sistemi bulunmaktadır. Vergi mükellefi olan vatandaşlar da bu sisteme dahil olup, vergi ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı elde etmektedirler. Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde sağlık sistemi dünyanın genelinden oldukça farklıdır. Bu yazımızın konusu ise Amerikan sağlık sistemi olacaktır. Amerikan sağlık sistemi hakkında detaylar verip, ne tür hizmetler alınabilir ve maliyetleri nelerdir bunları konuşacağız. Ayrıca son iki üç yıldır hayatımızı derinden etkileyen koronavirüs salgınında Amerika Birleşik Devletleri, halka ne tür yardımlar yaptı bunlardan da bahsedeceğiz.
Amerika Birleşik Devletleri, diğer gelişmiş ülkelerin aksine sağlık hizmetlerinde kamu kaynaklarının en az kullanıldığı ülkedir. Sadece koruyucu sağlık hizmetleri tamamen kamu kaynakları ile karşılanmaktadır. Bu nedenle sağlık harcamalarına bireylerin en çok pay ayırdığı ülke Amerika Birleşik Devletleri’dir.
Sağlık Sisteminden Yararlanma Şartları
Amerika Birleşik Devletleri, 50 eyaletten oluşan yani 50 farklı devletin bir araya gelerek oluşturduğu devlettir. Bu sebeple eyaletler arasında hukuk kurallarında farklılıklar olabildiği gibi sağlık sistemleri de eyaletten eyalete değişiklik göstermektedir. Sağlık sistemlerinde İskandinav ülkelerinin kullandığı modeli benimseyen Oregon, Washington, Minnesota ve Kaliforniya gibi eyaletler bulunurken bu modelin tam aksi yöndeki modelleri benimseyen Teksas ve Alabama gibi eyaletler de bulunmaktadır. Örnek vermek gerekirse Oregon’daki “Oregon Health Plan” olarak adlandırılan sağlık sisteminde, kişilerin ve ailelerin gelir durumlarına göre sağlık hizmetleri ücretsiz olarak verilmektedir.
Kişilerin gelir durumlarına göre yapılan ücretsiz sağlık sigortası tüm sağlık koşullarında geçerlidir. Bu sistem her eyalette geçerli değildir ancak buna benzer bir sağlık sistemine sahip olan eyaletler bulunmaktadır. Örneğin Kaliforniya eyaleti de Oregon’daki sisteme benzer bir sağlık sistemine sahiptir. Ancak Kaliforniya eyaletinde Oregon’da olduğu gibi vatandaş veya green card sahibi olmak gerekli değildir. Kaliforniya eyaletindeki illegal göçmenler de sağlık sigortasından faydalanabilmektedir.
Eyaletlerin sağladığı sağlık sigortaları, şartları nedeniyle çok az kişiyi kapsamaktadır. Amerika’daki sağlık sigortasına sahip kişilerin birçoğu, çalıştıkları firmalar tarafından sigortalanmaktadırlar. Her firma farklı sigorta şirketleriyle anlaşmalı olduğundan ve bu sigorta şirketlerinin de farklı sağlık planları olduğundan dolayı bu konuda herhangi bir birlik sağlanamamıştır. Ayrıca firmaların büyüklüğü de çalışanlarına sağladıkları sağlık sigortalarında farklılıklara neden olmaktadır. Örneğin yerel bir firmada çalışan kişi ile uluslararası çapta iş yapan bir firmanın çalışanlarının sağlık planları birbirinden farklıdır. Büyük firmaların sağladığı sağlık sigortaları genellikle daha kapsamlı ve daha ucuz olmaktadır. Bu sigortalar genellikle çalışanın ailesini ve çocuklarını da kapsamaktadır. Çalışanlardan sağlık sigortası için genellikle ücret alınmazken bazı durumlarda 500$’a kadar ücret alınabilmektedir.
Sağlık Sigortası
Amerika’da yaşlılar yani 65 yaş ve üzerindeki tüm vatandaşlar, engelliler, federal devlete çalışan memurlar ve ordu mensupları Amerika Birleşik Devletleri tarafından sağlık sigortası kapsamına alınmaktadırlar. Bu kişilerin masrafları Amerikan Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenmektedir. Altmış beş yaşının üzerindeki emekli vatandaşlar ve kalıcı engel sahip Amerikan vatandaşlarının sağlık masrafları Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmaktadır. Bu kapsama giren kişiler aynı zamanda bulundukları eyaletlerden ek sigorta haklarından da faydalanabilmektedirler.
Amerika birleşik Devletleri’nde sağlık hizmetlerinin finansmanı olan dört temel grup bulunmaktadır. Bunlar;
Kar Amacı Güden Özel Sigorta Şirketleri
Kamu Sigortaları
Bağımsız Sigortalar
Blue Cross ve Blue Shield
ACA
sigortalarıdır.
Kar amacı güden sigorta şirketleri, özel sigorta şirketlerinin çoğunluğunu oluşturmaktadırlar. Bu şirketlerin sigorta poliçeleri ve şartları işyerlerine daha uygun olduğundan dolayı genellikle firmalarla çalışmakta ve çalışanları sigortalamaktadırlar.
Kamu Sağlık Sigortası Hizmetleri
Kamu sağlık sigortası hizmetleri, Amerika Birleşik Devletleri’nde “Medicare” ve “Medicaid” olarak ikiye ayrılmıştır. Bu iki kamu kuruluşu da Amerikan halkının yaklaşık yüzde otuzuna sağlık hizmeti vermektedir. Medicare, altmış beş yaş ve üzerindeki Amerikan vatandaşlarını ve yasal konaklayanları kapsamaktadır. Dört farklı plandan oluşan Medicare, nüfusun yaklaşık %15’ini kapsamaktadır.
Medicare A: Bu sigorta çeşidi hastane sigortası olarak da bilinmektedir. Genel olarak hastane bakımı, özel hemşire bakımı ve evde bakım gerektiği zamanlarda kullanılmaktadır. Bu plandan yararlanmak isteyenler için en az 10 yıl boyunca sosyal güvenlik primi ödeme şartı bulunmaktadır.
Medicare B: Temelde doktor muayenesi, ayakta tedavi, tanı koyma ve laboratuvar hizmetlerine ait ücretleri karşılamaktadır. Masraflar, federal bütçe ve ödenen primler ile karşılanmaktadır.
Medicare C: A ve B planlarının kapsadığı kişilere istenildiği takdirde özel sigorta seçim hakkı sunmaktadır. Bu plan sayesinde belirli özel hizmetler de alınabilir. Bu plan dâhilinde sigorta primi ödemek zorunludur.
Medicare D: İlaç masraflarını federal bütçe ile karşılamaktadır.
Medicaid planı ise eyaletlere özgüdür. Buna ek olarak federal bütçeden de destek alınarak Amerikan hükümetinin belirlemiş olduğu standartlarda hizmet verilmesi garanti altına alınmaktadır. Her eyalet medicaid sigorta planını sağlamak zorunda değildir. Bu plan dahilindeki sağlık hizmetleri özel sektör hastanelerinden alınmaktadır. Halkın %20’den daha az kısmını kapsayan Medicaid planı, Medicare planına göre daha düşük ödemeler yaptığı için sağlık kuruluşları genellikle tercih etmemektedir.
Özel Sigortalar
Amerika Birleşik Devletleri’nde en önemli ve en çok tercih edilen sigorta çeşidi ise özel sigortalardır. Amerikan halkının yarısından fazlası özel sigorta kapsamındadır. Özel sigortalar genellikle çalışanlara işverenleri tarafından yapılan sigortalardır. Özel sağlık sigortalarında rekabet ortamı bulunmadığından dolayı fiyatlar beş büyük sigorta şirketi tarafından belirlenmektedir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi her sağlık sigortası olmasa da bazı sigortalarda, özellikle de küçük işletmelerin anlaşmalı olduğu sigortalarda, çalışanlar da primlere katkı yapmaktadır. Bu sebeple küçük işletmelerde çalışan pek çok işçi özel sağlık sigortası yaptırmaktan kaçınmaktadır.
Özel sağlık sigortaları kapsamındaki birçok işyeri genellikle PPO’lar ile anlaşmaktadır. Sadece çok az sayıdaki işyeri HMO’lar ile anlaşmaktadır. Sağlık sigortalarında oldukça yenilikçi ve de halkçı bir adım olan “Obamacare” ile işverenler sadece çalışanlarını değil aynı zamanda yirmi altı yaşına kadar olan çocuklarını da sigortalamak zorundadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde özel sigortalara ödenen primler her eyalette ve hatta şehirde değişiklik göstermektedir. Kişilerin geçmişleri, risk durumlar ve sigortanın bireysel veya aile olması da primleri etkileyen faktörlerdendir. Tüm bu etkenler değerlendirildiğinde bir kişinin özel sağlık sigortasına aylık ödeyeceği prim yaklaşık 500$, ailecek sigortanın prim tutarı ise yaklaşık 1500$ civarındadır. Yıllık olarak bu tutar hesaplandığında oldukça yüksek bir maliyettir.
Amerika’da sağlık sistemi hakkında daha fazla bilgi almak için buraya tıklayarak videoyu izleyebilirsiniz.
Özel Sigorta Kuruluşları
Özel sağlık sigortası kapsamında diğerleri gibi kar amacı gütmeyen iki adet kuruluş bulunmaktadır. Blue Cross ve Blue Shield kar amacı gütmeyen özel sağlık sigorta kuruluşlarıdır. Bu planların diğer özel sağlık sigortalarından temel farklılıkları bulunmaktadır. Bunlar;
Blue Cross ve Blue Shield kurumları kar amacı gütmemektedirler.
Bu iki kurumun bünyesinde sigortalı olanlar sadece bu iki kuruma ait sağlık kurumlarından sağlık hizmeti alabilmektedirler.
Bu iki kurum sadece sağlık sigortası üzerine hizmet vermektedir.
Ödeme planları toplumun alım gücüne göre değişmektedir.
Bu iki kurum birleşerek The Blue Cross and Blue Shield Association (Mavi Haç ve Mavi Kalkan Birliği) adını almıştır.
Amerika’da vatandaşların birçoğu sağlık hizmetlerini ceplerinden karşılamaktadırlar. Cepten ödeme yapan kişilerin birçoğu herhangi bir kamu destekli sigortaya dâhil olmayan kişilerdir. Bu ödemeleri yapan kişiler genellikle Medicaid kapsamına girmeyen kişilerdir. Bu kişiler çok büyük olasılıkla altmış beş yaşından küçük veya daha önce on yıl boyunca çalışıp sigorta primi ödememiş kişiler olduğundan dolayı Medicare kapsamına da girememektedirler. Amerika’daki mevcut sistemde toplumun en çok mağdur olan kesimi olan bu kişiler için Amerikan Başkan Barack Obama’nın seçim vaadi olarak verdiği “Obamacare”, tam da bu durumlar için çıkarılmıştır. Obamacare ile birlikte ülkedeki sigortasız nüfusun oranının %0.05’e çekilmesi hedeflenmiştir.
Amerikan sağlık sistemindeki en büyük problemlerden biri hiç şüphesiz sağlık harcamalarının fazlalığının artış hızının ülkenin büyüme hızından yüksek olmasıdır. Bu nedenle sağlık sisteminin sürdürülebilirliği zarar görmektedir. Sağlık hizmetlerinin finansmanı özel sigortalar ve özel sektörün payını çok büyük olması, hizmetlerin ücretinin yüksek olmasına neden olmaktadır. Tıbbi müdahalelerin ve ilaçların fiyatları diğer gelişmiş ülkelere göre 1.5-2 kat daha pahalıdır. Sağlık harcamalarının yüksek maliyetli olmasına karşın alınan sonuçlar da bir o kadar kötüdür.
Covid-19
Hayatlarımızı son iki yıldır derinden etkileyen koronavirüs salgını Amerika’yı diğer dünya ülkelerine kıyasla çok daha şiddetli vurmuştur. Dünyada en fazla vaka ve ölüm sayısı Amerika Birleşik Devletleri’nde kayda geçmiştir. Bunun en önemli nedenlerinden biri daha önce bahsettiğimiz gibi toplumun azımsanamayacak bir kısmının, sağlık harcamalarının fazla olması sebebiyle yeterli sağlık hizmeti alamamasıdır. Bununla birlikte koruyucu ekipmanlar da salgının tam ortasında yetersiz kalmış ve fiyatları oldukça yükselmiştir. Bu nedenle vaka sayısında ve ölüm sayısında Amerika zirvede yer almaktadır. Bu süreçte birçok kişi işini kaybetmiş ve işsiz kalmıştır. İnsanlar da geçim sıkıntısına düştüğü için yeterli sağlık hizmetine ulaşamayanların sayısı oldukça artmıştır.
Salgının Amerika’yı yeni yeni etkilediği zamanlarda hastanelerin tedavisi tamamlanan kişilere çıkardığı astronomik rakamlar gündem olmuştur. Bunun önüne geçmek için ABD hükümeti tüm koronavirüs hizmetlerini ücretsiz hale getirmiş ve bunu zorunlu kılmıştır. Bu ABD hükümetinin salgınla mücadele kapsamında açıkladığı ilk destek paketidir. Daha sonrasında ülke genelinde ücretsiz yaygın test merkezleri açılmıştır. Maddi yardımlar ise pandeminin ilk altı ayından sonra açıklanmaya başlamıştır. Bunda Amerikan Başkanlığı seçimlerinin yaklaşması da etkili olmuştur diyebiliriz.
Toplamda 1 trilyon dolarlık kurtarma planı altı aylık bir süreç için kongreden onay almıştır. Sonrasından ise sırasıyla 10 milyar ve 350 milyar dolarlık yardım paketleri eyaletler, bölgeler, ev sahipleri ve küçük işletmeler için devreye sokulmuştur. Kiralarda, öğrenci kredilerinde, yemek harcamalarında ve cenaze harcamalarında ABD hükümeti yine ek destek paketlerini hayata geçirmiştir. İşini kaybedenlere destek verilmiştir. Bunların haricinde Sosyal Güvenlik Sistemine kayıtlı tüm kişilere nakit yardımı, eğitim yardımı ve daha birçok yardım ABD hükümeti tarafından yapılmıştır ve ekonomik zararların kapatılması amacıyla yardımlar devam etmektedir. Ayrıca tüm dünyada olduğu gibi Covid-19 aşıları tamamen ücretsiz bir şekilde yapılmaya devam etmektedir.
Bu tarz konularda daha fazla bilgi edinmek için buraya tıklayıp yazılarımıza göz atabilirsiniz.
#Medicaid #sağlıksigortası #sağlıkhizmetleri #BlueCross #ACA #sağlıksigortasıücretleri #covid19yardımları #Amerikansağlıksistemi #Medicare