Bir Peyzaj Mimarlığı Eseri : New York- Central Park
Dünyada şehir planlama ve peyzaj mimarlığının birçok güzel örneği bulunmaktadır. Özellikle bu peyzaj örnekleri genellikle kalabalık metropol şehirler için tasarlanmıştır. Bu metropol şehirler tasarlanırken, şehir içerisinde insanların nefes alabileceği ve canlı habitatının gelişebileceği park ve bahçeler olarak düşünülmüştür. Buna en güzel örnek Central Park.
Modern dünyanın getirdiği yoğun iş hayatı ve hayat temposu insanlardaki stres oranının artmasına da sebep olmuştur. İnsanlar edindikleri bu stresten kurtulmaya vakit bile ayıramayabiliyorlar. Bu durumda gittikçe stres ile dolan insanların hayatı ve etrafındakiler de bundan etkilenmektedir. Modern dünyanın bir diğer sonucu ise çocukların doğadan, hayvanlardan ve nefes alabilecek ortamlardan uzak kalmasıdır. Yüksek binaların arasında yetişen çocuklar, ebeveynleri ömrünün çoğunu belki de herhangi bir yeşillik göremeden sürdürmektedir. İş temposundan dolayı yaşadıkları büyük şehirlerden hafta sonları için bile uzaklaşıp, tatil yapamayan aileler kelimenin tam anlamıyla beton yığınları arasında sıkışıp kalmıştır. İşte böyle sosyal sorunlara en güzel çözümlerden biri de şehir merkezlerine yapılan bu park ve bahçelerdir.
İnsanların gün içerisinde uğrayıp, günün yorgunluğu atabilecekleri ve huzur bulabilecekleri bu parklar, tasarım ve mimari olarak da oldukça muhteşem eserlerdir. Bu eserlere örnek vermek gerekirse Helsinki, Finlandiya’da bulunan Esplanadi Park, Paris, Fransa’da bulunan Jardin du Luxembourg, Bangkok’ta bulunan Lumpini Park, Barcelona’da bulunan Park Güell ve Sydney’de bulunan Centennial Park bu tür peyzaj mimarisinin en nadide bilinen örneklerindendir. Fakat en bilineni ise bunların dışında olan Amerika’nın ve hatta dünyanın finans, ticaret ve turizm merkezi olan New York şehrinin Manhattan bölgesinde bulunan ünlü Central Park’tır. Şimdi gelin filmlere set olan bu ünlü parkı birlikte daha yakından tanıyalım.
Central Park Tarihi
Central Park, konum olarak oldukça merkezi bir yerde bulunmaktadır. Manhattan adasında bulunan ünlü gökdelenlerin hemen yanı başında “concrete jungle” “beton orman” olarak adlandırılan bölgeden sıyrılarak bambaşka bir kapı açmaktadır. Tarihi ise 1800’lü yıllara dayanmaktadır ve tarihteki ilk peyzaj çalışması olarak bilinmektedir. Mimarı olan F.L. Olmsted ise peyzaj mimarlığını dünyaya tanıtmıştır. Bu yüzden de peyzaj mimarlığının babası olarak bilinmektedir.
Bugünkü maliyetinin 200 milyon $ civarında olduğu tahmin edilen park, düzenleme yapılmadan önce şehre hastalık saçan, düzensiz bir bataklıktı. Bu bataklığın kurutulup, halkın rahatça nefes alabileceği bir yer haline getirilmek için proje yarışması düzenlenmişti. Parkın mimarının hazırladığı proje birinci seçilerek yarışmayı kazanmıştır ve projenin baş mimarı olmuştur. Barok tarzında inşa edilen park, her yıl ortalama 40 milyon ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Aynı zamanda park, 25 kuş, 120 bitki ve 130 hayvan türünü barındırmakla birlikte bünyesinde 26.000’den fazla ağaca ev sahipliği yapmaktadır.
Central Park Konumu
Manhattan adasında Upper West ve Upper East Side denilen mahalleler arasında, 341 hektarlık alanıyla New York şehrinin en büyük beşinci parkı olarak bulunmaktadır. Park konum açısından üç farklı bölgeye bölünmüştür. Bunlardan kuzey ucu Jacqueline Kennedy Onassis Rezervuarı’nın hemen yukarısında, orta kısım göl ile kış bahçesi suyu arasında ve güney ucu ise göl ve kış bahçesinin hemen aşağısında yer almaktadır. Bunların haricinde park beş adet ziyaretçi merkezine sahiptir. Ayrıca birden fazla çocuk parkı ve kilometrelerce yürüme ve bisiklet yollarına sahiptir.
2016 yılında tahmini olarak 42 milyon kişi tarafından ziyaret edilen park ayrıca en çok filme alınan konum olarak da tarihe geçmiştir. Central Park, birçok özelliği ile diğer parklardan ayrılmakla birlikte çok özel bir parktır. Bulunduğu metropolün içinde ziyaretçilerine bambaşka bir yerdeymiş gibi hissettirmektedir. İçindeki ağaçlar, göller, dereler, bitkiler ve diğer canlı yaşamları ile içine girdiğiniz anda sanki büyülü bir kapıdan geçip, şehrin keşmekeşinden çıkıp doğanın kalbine düşmüş gibi hissettirmektedir. Bu doğal güzellikleri ile birlikte içinde bulunan heykeller, çeşmeler ve diğer sanat eserleri ile kendinizi sanat galerisinde geziyormuş gibi hissedebilirsiniz. İçindeki diğer yapıları yani tiyatroları ve müzeleri ile de ziyaretçilerine ayrı heyecanlar yaşatmaktadır.
Aktiviteler
New York’un göbeğinde bulunan Central Park’ta yapılabilecek etkinlik ve aktiviteler neredeyse sınırsızdır. Öncelikle park fotoğraf çekimleri için vazgeçilmez bir mekândır. Hem profesyonel hem de amatör fotoğrafçılık için harika manzaralara sahiptir. Parktaki tarihi köprüler, çeşmeler, göller ve anıtlar fotoğrafçılık için bulunmaz nimetlerdir. Bunlara ek olarak başınızı yukarı kaldırdığınızda yukarı doğru yükselen gökdelenler de anılarınızda yer alabilecek manzaralardandır.
Eğer vaktiniz bolsa bir gününüzü Central Park’ta geçirmeniz mümkündür. Hatta bir gün az bile gelecektir. Tura bir bisiklet kiralayarak başlayabilirsiniz. Parkta şahsi araç kullanımı yasak olduğu için güvenli bir bisiklet turu yapabilirsiniz. Kiralık bisikletler, parkta oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Bisiklet yolculuğunuz boyunca parktaki önemli noktaları keşfedebilirsiniz. Örneğin bu noktalardan biri de ünlü İngiliz rock grubu Beatles’ın solisti ve gitaristi John Lennon’ın suikaste uğradığı Strawberry Fields’dır. Bu alanda bulunan yer mozaiğine çiçek bırakarak bu ünlü müzisyeni anabilirsiniz.
Spor Etkinlikleri ve Konserler
Yılın bazı zamanlarında Central Park’ta toplu etkinlikler düzenlenmektedir. Toplu bisiklet turları, yürüyüş turları, hayvanat bahçesinde penguen ve denizaslanı besleme etkinliği, park çarşısı ve vinyasa yoga dersleri bunlardan yalnızca birkaçıdır. Bunların haricinde her yıl kurulan buz pistinde buz pateni yapabilir, canlı gözlemleri yapabilir ve sabah sporunuzu parkta yapabilirsiniz. Bu gibi etkinlikler genellikle her hafta düzenli olarak organize edilseler de buz pateni gibi etkinlikler yılın belirli zamanlarında yapılmaktadırlar.
Park aynı zamanda bir sanat merkezidir. Dünyaca ünlü grupların konserlerine gidebilir, müzik festivallerine veya orkestra konserlerine katılabilirsiniz. Bunlara ek olarak ise park bünyesindeki tiyatrolara giderek ilham verici oyunları izleyebilir ya da Central Park film festivaline katılarak unutulmaz filmleri izleyebilirsiniz. Parkın bir diğer özelliği ise tüm dünyada bilinen sanat eserlerine ve tarihi eserlere ev sahipliği yapan Metropolitan Sanat Müzesine ev sahipliği yapmasıdır. The MET yani Metropolitan’ı ziyaret ederek daha önce hiç bilmediğiniz dünyalara adım atabilirsiniz. Son olarak da her yıl Central Park’ta açılan sirklere giderek şaşırtıcı şovlara şahit olabilirsiniz.
Sosyal Alan
Daha önce de söylediğimiz gibi parkta yapılabilecek aktiviteler neredeyse sınırsızdır. Bunlardan bir diğeri de tek veya sevdiklerinizle beraber, doğa ile iç içe bir ortamda piknik yapabilirsiniz. Parkta ateş yakmak yasak olduğundan barbekü partisi veremeyebilirsiniz ancak barbeküsüz bir piknik de harika olacaktır. Bilginiz olması açısından yılda sadece üç özel günde parkta ateş yakılmasına izin verilmektedir. Siz parkta eğlenmenize bakarken çocuklarınız da kendi eğlencelerinin tadını çıkarabilir. Çocuk parklarında oyunlar oynayabilir veya onlara özel düzenlenen, örneğin devasa balon yapma etkinlikleri gibi etkinlikler ile kendi eğlencelerine bakabilirler. Böylelikle çocuklar da parkın keyfine çıkarabilirler.
Parkta güneşlenmek ise hiç de sıra dışı bir aktivite olmamakla birlikte yaz aylarında kitap okurken veya müzik dinlerken güneşlenen insanları görebilmeniz çok olasıdır. Park sadece insanlar için değil hayvanlar için de çok önemlidir. Evcil hayvanların da hava aldığı, rahatladığı ve yürüyüşe çıkartıldığı bir yerdir. Dolayısıyla çok sayıda evcil hayvan da görebilmeniz mümkündür. Her ne kadar uygun bulmasak da parkta faytonlar ile tur yapmanız da mümkündür. Bunun yerine elektrikli veya normal bir bisikletli bir sürücü ile anlaşarak da bu turu yapabilirsiniz. Parkta bulunan spor tesisleri ile arkadaşlarınız ile beysbol basketbol veya Amerikan futbolu maçları yaparak eğlenebilirsiniz.
Yılın bir diğer özel zamanı olan Paskalya Bayramı’nda Central Park’ta Paskalya Yumurtası avı yapabilirsiniz. Son olarak da oldukça romantik manzaralara sahip olan Central Park’ta eşiniz, nişanlınız veya sevgiliniz ile romantik buluşmalar yapabilir ve düğünlerinizi veya evlilik tekliflerinizi parkta yapabilirsiniz. Böylece hâlihazırda zaten çok özel olan Central Park’ı sizin için çok daha özel bir hale getirebilirsiniz.
Bu tarz konularda daha fazla bilgi edinmek için buraya tıklayıp yazılarımıza göz atabilirsiniz.
#concretejungle #Peyzajparkı #NewYork #40milyonziyaretçi #CentralPark #StrawberryFields #JacquelineKennedyOnassisRezervuarı #enbüyükbeşincipark #FLOlmsted #Manhattan